Kalp hastalıklarından kansere, obeziteden felce kadar birçok hastalığa yol açan şekerin dünya genelinde azaltılmasına yönelik uyarılar, öneriler artarken birçok gıda firması daha düşük kalorili, daha az zararlı ve hatta zararsız doğal tatlandırıcılara ağırlık veriyor.
Yaprak ekstresinin tatlığı şeker pancarı şekerine göre 250-300 kat daha fazla olan Stevia, sadece sıfır kalorili ve zararsız olmasıyla değil antioksidan ve antimikrobiyal özellikleriyle öne çıkarken, özellikle önleyici sağlık tedbirleri kapsamında dha sağlıklı gıdaların tüketiminin yaygınlaşmasıyla gelecekte öneminin daha fazla artacağı düşünülüyor.
Sitemizin "şeker otu" olarak da bilinen hatta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Rize şekeri" adını verdiği stevia bitkisi üzerine yaptığı araştırmaya göre, bu sıfır kalorili zararsız doğal tatlandırıcının dünyada kullanımı giderek artıyor.
Dünyada son yıllara bakıldığında yaklaşık 170 milyon ton şeker üretiliyor. Bu üretimin 37 milyon tonuna yakını şeker pancarından, 133 milyon ton civarı da kamıştan elde ediliyor.
100 milyar dolar civarındaki dünya tatlandırıcı pazarı kabaca dört ana endüstri alanından oluşuyor. Şeker (yüzde 82), yüksek fruktozlu mısır şurubu (yüzde 9), yüksek yoğunluklu sentetik tatlandırıcılar ve stevia (yüzde 9).
Gıdalarda ise şeker; sakkaroz, yüksek fruktozlu mısır şurubu, glikoz, fruktoz, laktoz, maltoz, galaktoz türleriyle kullanılıyor. Her ne şekilde ismi tüketicilerin kafasını karıştıracak ölçüde farklı isimlerle kullanılsa da kullanılan ürün; yüksek kalorili şeker.
Ne var ki, yukarıda sayılan bütün türler hatta doğal olmayan yollardan elde edilen tatlandırıcılar da dahil kalp hastalıklarından kansere, felçten obeziteye kadar birçok hastalığın ana kaynağı olarak gösteriliyor.
Bu çerçevede, sanayi şekeri adı altındaki bu ürünlerin tüketimine ilişkin son yıllarda uyarı ve öneriler ciddi boyutlarda dile getiriliyor. Birçok gıda firması da hem tüketici eğilimi hem de pazar payını genişletme çabalarıyla çikolatadan bisküviye keke içeceğe kadar çok sayıda üründe şekere alternatif olarak doğal tatlandırıcılar kullanmaya başladı.
Bu yönelim, doğal ve zararsız sıfır kalorili tatlandırıcı olarak stevia bitkisinin kullanımı son yıllarda giderek artırdı. 2000'li yıllarda üretimine başlanan ve 2008'de sadece 35 ton olan şeker otunun dünya üretimi şimdilerde binlerce tonla ifade ediliyor.
Türkiye'de de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından "Rize şekeri" adı konulan stevia bitkisinin üretimi ve ekiliş alanları giderek artıyor. Birçok bölgede fideleri dağıtılıyor ve üreticinin de ilgisi fazlasıyla oluyor.
- TATLANDIRICILARA ALTERNATİF EN İYİ DOĞAL KAYNAK
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kenan Turgut, Antalya Tarım ve Orman İl Müdürlüğünün talebi üzerine ilgililerinin faydalanması amacıyla ders notu şeklinde "stevia" (şeker otu) bitkisine yönelik bir rapor hazırladı.
Turgut, raporunda, şeker otunun (Stevia rebaudiana) asteraceae familyasına dahil olup ayçiçeği, papatya, krizantem gibi bitkilerle akraba olduğunu belirtti.
Çok yıllık, yarı çalımsı bir bitki olan şeker otunun anavatanının Paraguay ve Güney-Batı Brezilya olduğunu vurgulayan Turgut, Japonya, Çin, Tayvan, Güney Kore, Meksika, ABD, Tayland, Malezya, Endonezya ve Avustralya gibi bir çok ülkede tarımının yapıldığını anlattı.
Stevia’nın yaprak ekstresinin tatlığının şeker pancarı şekerine göre 250-300 kat daha fazla olduğuna dikkati çeken Turgut, şunları kaydetti:
"Şeker otu, Paraguay’da uzun yıllardır tatlandırıcı ve bitkisel ilaç olarak kullanılmaktadır. Stevia'dan elde edilen tatlandırıcı, şeker hastaları için yapay tatlandırıcılara alternatif olan en iyi doğal kaynaktır. Stevia çok güçlü bir doğal tatlandırıcı olmakla birlikte sıfır kalorilidir ve kan şekerini artırmamaktadır. Bu nedenle, başta şeker hastaları olmak üzere diyet yapanlar ve sağlıklı beslenmek isteyenler stevia ürünlerini kullanmaktadır."
- ABD, JAPONYA, ÇİN VE FRANSA TÜKETİYOR
ABD'nin, 2008 yılından itibaren steviol glikozitlerin tatlandırıcı olarak kullanımına izin verdiğini aktaran Turgut, halen, 150’nin üzerinde gıdada stevia otunun tatlandırıcı olarak kullanıldığını bildirdi.
AB'nin de 2011 yılından itibaren steviol glikozitlerin gıda katkı maddesi olarak kullanımına izin verdiğini ve E-960 olarak kodladığını anlatan Turgut, şöyle devam etti:
"Dünya stevia üretiminin (yaprak ve SG) yüzde 80’den fazlası Çin’de yapılmaktadır. Japonya yılda 3000 ton stevia tüketmektedir ve bunun ancak 1/3'ünü kendisi karşılayabilmektedir. Dünya’da en fazla stevia üretimi yapan ülkeler; Çin, Paraguay, Brezilya, Hindistan ve Mısır’dır. Dünya’da en fazla Stevia tüketen ülkeler ise ABD, Japonya, Çin ve Fransa’dır."
Türkiye’de ilk defa üreticilere yönelik kitlesel şeker otu fide üretimini 2012 yılında Grow Fide A.Ş'nin (Antalya) başlattığını belirten Turgut, "Halen Rize, Antalya, Aydın, Muğla, Balıkesir, Adana, Hatay, İzmir'de şeker otu üretim faaliyetlerine devam edilmektedir. Türkiye toplam şeker otu üretim alanının yaklaşık 2-3 bin dekar olduğu tahmin edilmektedir." ifadesini kullandı.
- KATMA DEĞERİ YÜKSEK
Turgut, şeker otu bitkisinin hem üreticiler hem de girişimciler için alternatif olabilecek, katma değeri yüksek bir ürün olduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Bu gelişmelerden Türk üreticisi, tüketicisi ve sanayicisinin pay alabilmesi için Türkiye’de stevia üretiminin yaygınlaşması gerekmektedir. Ancak bu çalışmaların bilimsel temelli ve organize bir şekilde yapılması zorunludur. Ülkemizde, başta Akdeniz sahil kuşağı olmak üzere güneşlenme gün sayısı ve ortalama sıcaklığı yeterli olan, kışı sert geçmeyen mikro-klima bölgelerde, sulanabilen ve fazla su tutmayan hafif bünyeli topraklarda bu bitkinin çok yıllık tarımını yapmak mümkündür."
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Zile Meslek Yüksekokulu Gıda Teknolojisi Bölümünden Şeyda Karagöz ile Gaziosmanpaşa Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümünden Aslıhan Demirdöven'in "Stevia Bitkisinin Tatlandırıcı, Antioksidan ve Antimikrobiyal Özellikleri" adlı makalesinde de şeker otunun sadece tatlandırıcı değil antioksidan ve antimikrobiyal özelliklerine de dikkat çekildi.
- SADECE TATLANDIRICI DEĞİL
Makalede, şunlar kaydedildi:
"Stevia özellikle şeker hastalığı gibi çeşitli hastalıklara iyi gelmesi, kalorisiz olması, toksik olmaması ve gıda işleme sırasında esmerleşme reaksiyonlarına katılmaması gibi özelliklerinden ötürü doğal bir tatlandırıcı olarak yıllardır birçok ülkede kullanılmaktadır. Stevia flavonoit, klorofil ve ksantofil, hidroksisinnamik asit, aminoasit, esansiyel yağlar, iz elementleri vb. gibi birçok bileşeni içermektedir. Bununla beraber stevia bitkisine tatlılık veren en önemli bileşik steviosittir. Ayrıca stevia içinde antimikrobiyal ve antioksiadan özelliklere sahip bileşenlerde mevcuttur. Stevia bitkisine bu özelliği kazandıran en önemli bileşikler fenolik maddeler, tanenler, esansiyel yağlar ve diğer bileşiklerdir."
Yorumlar
Kalan Karakter: